Toυ ΓΙΩΡΓΟΥ ΠΙΠΕΡΟΠΟΥΛΟΥ
Δρα Κοινωνιολογίας - Ψυχολογίας
Καθηγητή Πανεπιστημίου Μακεδονίας
Απο την στιγμή που κάποιος προϊστορικός μας πρόγονος ανακάλυψε το αλκοόλ και τις ευεργετικές του επιδράσεις στο κεντρικό μας νευρικό σύστημα ξεκίνησε και η ιστορία αυτής της ουσίας που προέρχεται απο τη φύση. Η επίδραση του αλκοόλ στην ανθρώπινη συμπεριφορά σχετίζεται άμεσα με τις φαρμακολογικές ιδιότητες του που είναι κατά κύριο λόγο αναισθητικές και κατασταλτικές. Το αλκοόλ σαν χημική ουσία θα οξειδωθεί μέσα στο αίμα και θα απολήξει σαν διοξείδιο του άνθρακα και νερό απο την καύση του. Οταν όμως ο ρυθμός κατανάλωσης είναι μεγαλύτερος απο τον ρυθμό καύσης τότε τα υποκειμενικά συναισθήματα που είναι γνωστά σε όλους μας ξεκινούν απο την ευχάριστη ζαλάδα και καταλήγουν σε κώμα, αφού παρεμβληθεί η ..μέθη!
Ενα πολύ αγχωτικό άτομο όπως και ένα άτομο με πολλές ψυχοκοινωνικές αναστολές αισθάνεται ότι "απελευθερώνεται" με το αλκοόλ και καθώς μειώνεται η επίδραση του άγχους του αρχίζει να πιστεύει ότι "βελτιώνονται" οι μυοσκελετικές, συναισθηματικές και διανοητικές του ικανότητες την ίδια στιγμή που η αντικειμενική παρατήρηση μας βεβαιώνει για το ακριβώς αντίθετο...
Το πρόβλημα του αλκοολισμού στην Ελλάδα είναι διαπιστωμένο και τεράστιο αφού αφορά ίσως μέχρι και 200,000 αλκοολικούς σε αντίθεση με το πρόβλημα των ναρκωτικών όπου τα εξαρτημένα άτομα υπολογίζονται από 25 έως και 50,000! Όταν μάλιστα προσθέσει κανείς και τα θανατηφόρα ατυχήματα που οφείλονται σε «μεθυσμένα» από το αλκοόλ άτομα καθώς και τις ψυχολογικές επιβαρύνσεις των μελών της οικογένειας ενός αλκοολικού τότε οι τεράστιες διαστάσεις αυτής της κοινωνικής μάστιγας προβάλλονται σε όλο το…τραγικό τους μεγαλείο…
Το ψυχογράφημα του αλκοολικού
Η πορεία ενός τυπικού αλκοολικού μπορεί να συνοψισθεί σε τέσσερις διαχρονικές φάσεις. Αρχικά όπως όλοι μας το άτομο πίνει οινοπνευματώδη ποτά σε κάποιο γεύμα ή σε κοσμικές συγκεντρώσεις. Ξεφεύγει όμως, απο τα φυσιολογικά όρια όταν αρχίζει να επιδιώκει και να εφευρίσκει νέες αιτίες κάποιου δήθεν "εορτασμού" για να δικαιολογήσει έτσι την ανάγκη του να καταναλώνει αλκοόλ και σε μεγαλύτερες ποσότητες και σε συχνότερες δόσεις.
Στη δεύτερη φάση το άτομο με δέος ανακαλύπτει οτι πάσχει απο "κενά μνήμης" καθώς ξεχνά τις δραστηριότητές του σε συγκεκριμένα χρονικά διαστήματα κατανάλωσης μεγάλης ποσότητας αλκοόλ.
Στην τρίτη φάση το άτομο ανακαλύπτει την ακατανίκητη ανάγκη του για αλκοόλ και αρχίζει το δράμα του καθώς πασχίζει να περιορίσει την κατανάλωση σε τακτά και ελεγχόμενα διαστήματα π.χ. μόνο τις βραδινές ώρες, ή όταν είναι με παρέα αλλά ανακαλύπτει έντρομο πια ότιχ ρειάζεται το αλκοόλ του σε συνεχή 24ωρη βάση!
Στην τέταρτη φάση αυτής της εκφυλιστικής πορείας προς την εξάρτηση το άτομο ζεί μόνο για το επόμενο ποτό εγκαταλείποντας κοινωνικές και οικονομικές υποχρεώσεις και επαγγελματικές δραστηριότητες, παραμελώντας ταυτόχρονα τον εαυτό του και την οικογένεια του. Στη γλώσσα της ψυχοθεραπευτικής θεώρησης του αλκοολισμού, και γενικότερα ατόμων με αδήριτη εξάρτηση απο εθιστικές ουσίες, το άτομο, "έχει κτυπήσει...πάτο!"
Πέντε τύποι αλκοολικών
Ουσιαστικά δεν υπάρχει ένας τύπος αλκοολισμού και ένα στερεότυπο του προβλήματος αλλά ΠΕΝΤΕ διαφορετικοί που θα δούμε αμέσως αναλυτικά.
Ο ΑΛΦΑ τύπου αλκοολισμός έχει σαφή ψυχογενή αίτια και οφείλεται, συνήθως, στον εθισμό που προκαλείται απο την κατανάλωση αλκοόλ για την επιτυχή καταστολή ψυχικών δυσχερειών και προβλημάτων. Τα άτομα που ανήκουν σε αυτόν τον τύπο αλκοολικού μπορούν να βοηθηθούν σχετικά εύκολα αντικαθιστώντας το αλκοόλ με κάποια αγχολυτικά - ηρεμιστικά για μικρό χρονικό διάστημα και εφόσον υποβάλλονται ταυτόχρονα και σε έντονη αναλυτική και υποστηρικτική ψυχοθεραπεία.
Ο ΒΗΤΑ τύπου αλκοολισμός αφορά περιπτώσεις υπερβολικής χρήσης αλκοόλ απο άτομα που "ζούν δημόσια" δηλαδή αναγκάζονται να καταναλώσουν μεγάλες ποσότητες αλκοόλ επειδή το απαιτούν οι κοινωνικοι-οικονομικές συνθήκες και μπορεί να οδηγήσει το άτομο σε οργανικά προβλήματα (π.χ. με το ήπαρ) αλλά συνήθως δεν αντιμετωπίζουν ψυχική ή οργανική εξέταση.
Ο ΓΑΜΑ τύπος αφορά άτομα με έντονη ψυχική και οργανική εξάρτηση απο το αλκοόλ που εκδηλώνεται με την ανικανότητά τους να σταματήσουν το ποτό ακόμα και αν συντρέχουν σοβαροί λόγοι υγείας και με την τάση τους να αυξάνουν τη συχνότητα και την ποσότητα της "δόσης" τους καθώς ο εθισμός στο αλκοόλ δημιουργεί μια αντίστοιχη ανοχή. Τα άτομα αυτά παρουσιάζουν τα συμπτώματα του "στερητικού συνδρόμου " που σχετίζονται με την δημιουργία της ψυχοσωματικής κατάστασης ανοχής ( ταχυκαρδία, νευρικότητα, έντονη εφίδρωση, αίσθηση ναυτίας και ανεξέλεγκτο τρέμουλο)
Ο ΔΕΛΤΑ τύπου αλκοολισμός έχει στοιχεία ψυχικής και σωματικής εξάρτησης όπως και ο γάμα τύπος αλλά διαφέρει στο σημείο όπου ο αλκοολικός δέλτα κατορθώνει να σταματήσει την κατανάλωση αλκοόλ λίγη ώρα πριν πέσει στο πάτωμα με χαμένες τις αισθήσεις τους δηλαδή λίγη ώρα πριν λιποθυμίσει, ενώ
Ο ΕΨΙΛΟΝ τύπος, γνωστός παλιότερα και σαν "διψομανία" αναφέρεται στα άτομα που καταναλώνουν υπερβολικές ποσότητες αλκοόλ για κάποια χρονικά διαστήματα (ίσως μέρες στη σειρά, ακόμη και βδομάδες) καταλήγοντας μετά σε κάποιο νοσηλευτικό ίδρυμα ή κέντρο αποτοξίνωσης. Εκεί, αφού επιτύχουν την αποτοξίνωση, την οργανική απελευθέρωση απο την εξάρτηση τους στο αλκοόλ θα παραμείνουν "καθαροί" για κάποιο χρονικό διάστημα που συνήθως μεσολαβεί μέχρι και την επόμενη κρίση "διψομανίας" που τερματίζει, σε φαυλοκυκλική επανάληψη, το "στέγνωμα" τους σε κάποιο κέντρο αποτοξίνωσης.
Αιτίες και θεραπεία
Παρά τις επίμονες και επίπονες προσπάθειες ερευνητικών ομάδων σε παγκόσμια κλίμακα δεν τεκμηριώθηκε αν ο αλκολισμός οφείλεται σε οργανικά, κληρονομικά ή ψυχοκοινωνικά αίτια. Στις σύγχρονες ψυχοδυναμικές θεωρήσεις η ροπή προς τον αλκοολισμό όπως και η ροπή προς την ΝΑΡΚΟΜΑΝΙΑ αιτιολογείται απο ψυχολογικές καταστάσεις υπέρμετρου στρες και άγχους, διάχυτης και αναιτιολόγητης ανασφάλειας, έντονων συναισθημάτων ενοχής και χαμηλό βαθμό αυτοπεποίθησης.
Τα παραπάνω, βέβαια αποτελούν ένα πλαίσιο αναφοράς, όπου η αιτιολογία είναι θέμα προσωπικής παθολογίας, ελλείψεων στην προσωπικότητα και στον χαρακτήρα του ατόμου που γίνεται αλκοολικός. Σε πολυσύνθετα κοινωνικά συστήματα όπου υπάρχει πανσπερμία λαων, φυλών και θρηκειών προκύπτουν σε μόνιμη βάση, ανακυκλωμένα, τα ίδια δεδομένα π.χ. Μεσογειακοί πίνουν περισσότερο αλκοόλ και μπύρα με φαγητό, ενω οι βόρειοι πίνουν "σκληρά" αλκοολούχα ποτά απόσταξης και χωρίς τη συνοδεία φαγητού.
Μελέτες που εξετάζουν μια συστοιχία ψυχοκοινωνικών παραγόντων που ίσως δίνουν εξηγήσεις στο γιατί μερικά άτομα γίνονται αλκοολικά ενώ αλλα δεν γίνονται, απολήγουν στο εντυπωσικό συμπέρασμα ότι σε κοινωνικά συστήματα και κουλτούρες όπου τοποθετείται έμφαση στην έννοια του"ανδρισμού" υπάρχουν εντυπωσιακά ψηλά ποσοστά αλκοολικών ( Ιρλανδία, Γαλλία, Ηνωμένες Πολιτείες ) ενώ σε κουλτούρες όπου επικρίνεται η ακραία συμπειφορά τα ποσοστά αλκοολισμού είναι χαμηλά. Με το ίδιο ψυχοκοινωνικό μοτίβο επεξηγούνται τα χαμηλά ποσοστά αλκοολισμού στην Ιταλία, Ελλάδα και Ισπανία σαν συνάρτηση της κατανάλωσης αλκοολούχων ποτών, κυρίως με το φαγητό (αν και όπως φαίνεται απο τη συμπεριφορά της ελλήνικής νεολαίας, αυτή η τελετουργία φθείνει ολοταχώς αντικαθιστούμενη με την κατανάλωση αλκοόλ στα κάθε λογής «ορθάδικα» ).
Η αντιμετώπιση του εξαρτημένου ατόμου θεραπευτικά γίνεται με μια ποικιλία μεθόδων και τεχνικών. Η κλασική θεραπευτική αγωγή ξεκινά με την οργανική αποτοξίνωση και αλκοολικού σε κάποιο κέντρο ή κάποια κλινική την ίδια ώρα που του παρέχονται σε κάποια ψυχοφάρμακα υποστήριξης των οργανικών και ψυχικών του συστημάτων. Δυστυχώς απλά και μόνο αυτή η αποτοξίνωση ΔΕΝ δίνει σχεδόν κανένα μακρόχρονα αξιόλογο αποτέλεσμα αν και βραχυχρόνια το άτομο φαίνεται να ανακτά τις δυνάμεις του και να λειτουργεί.
Απο τις διάφορες μεθόδους η πλέον αποτελεσματική έχει αποδειχθεί, σε διεθνή κλίμακα η "μικτή θεραπευτική αγωγή" που συνδιάζει την οργανική αποτοξίνωση_( με παροχή συγγενών ψυχοφαρμάκων ) με την αναλυτικο-υποστηρικτική ψυχοθεραπεία έντονης μορφής. Παράλληλα γίνονται παρεμβάσεις και στην οικογένεια του ατόμου ωστε να εξαλειφθούν τα παθογενή στοιχεία στις διαπροσωπικές σχέσεις με την εφαρμογή "οικογενειακής θεραπείας".
Εντυπωσιακά όμως αποτελέσματα έχει να παρουσιάσει σε διεθνή κλίμακα η οργάνωση "Ανώνυμοι Αλκοολικοί" που ξεκίνησε το 1934 και σήμερα έχει εκατοντάδες τοπικά και εθνικά παραρτήματα σε δεκάδες χώρες. Η οργάνωση στηρίζεται στη αρχή της βοήθειας του αλκοολικού απο άλλα άτομα (άνδρες και γυναίκες) που είχαν και αυτά το ίδιο πρόβλημα και το ξεπέρασαν με επιτυχία. Στην θεμελιακή της θεώρησητου προβλήματος ή οργάνωση "ανώνυμοι αλκοολικοί" θεωρεί το πρόβλημα σαν προσωπική ασθένεια και κοινωνική παθολογία (παρόμοια σε πολλές πτυχές-ψυχικής και οργανικής εξάρτησης - με την ναρκομανία...).
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου