Εργασία: Αγγαρεία ή Πηγή Ικανοποίησης;

Του ΓΙΩΡΓΟΥ ΠΙΠΕΡΟΠΟΥΛΟΥ
Καθηγητή Πανεπιστημίου Μακεδονίας

Τα δεδομένα είναι λίγο ή πολύ γνωστά – εκδιώκοντας τους «αμαρτωλούς» Αδάμ και Εύα από την ΕΔΕΜ ο Κύριος, λέει η Βιβλική παράδοση, τους είπε καθαρά και ξάστερα ότι «…με τον ιδρώτα τους, πλέον θα πρέπει να κερδίζουν το…ψωμί τους!». Η αποδοχή μιας τέτοιας θεώρησης της ΕΡΓΑΣΙΑΣ της αποδίδει άμεσα το νόημα του καταναγκασμού και της τιμωρίας. Τι κρίμα, αλήθεια, καθώς από αισθάνομαι όχι μόνο την υποχρέωση αλλά κουβαλώ και τις ενοχές της επίσης γνωστής θέσης του Αποστόλου Παύλου που συνιστά «…ο μη θέλων εργάζεσθαι, μηδέ εσθιέτω…». Μεγάλη η απόσταση από τις Βιβλικές ρήσεις μέχρι τη διαπίστωση του Καρλ Μαρξ ότι «…ο εργαζόμενος δεν ζει μόνο με το ψωμί…»

Είναι αλήθεια ότι το δόγμα του Τζων Κάλβιν αποτέλεσε και συνεχίζει να αποτελεί τη ραχοκοκαλιά των στάσεών μας απέναντι στη δουλειά και στον ελεύθερο χρόνο. Οι άνθρωποι, κυρίαρχα των Δυτικών κοινωνιών, δεν βλέπουμε τη δουλειά σαν…αγγαρεία αλλά, για να λέμε τα πράγματα με το όνομά τους, οπόταν μας δίνεται η ευκαιρία…το ρίχνουμε και λίγο έξω εκθειάζοντας ταυτόχρονα το μεγαλείο της απόλαυσης της σχόλης!

Εδώ χρειάζεται να γίνει η αντιδιαστολή ανάμεσα στο ΧΘΕΣ και το επερχόμενο ΑΥΡΙΟ ακριβώς καθώς με τα ελαστικά ωράρια, την εκπληκτική πρόοδο των νέων τεχνολογιών της ψηφιακής εποχής αρχίζει να φαίνεται σαν κάτι περισσότερο ρεαλιστικό και πιθανό και λιγότερο σαν φαντασίωση η πιθανότητα ο ΑΥΡΙΑΝΟΣ εργαζόμενος να πασχίζει να έχει και…λίγο χρόνο εργασίας ανάμεσα στα μεγάλα διαλείμματα…ελεύθερου χρόνου και σχόλης! Και με την επερχόμενη λαίλαπα της οικονομικής ύφεσης εκατομμύρια άνθρωποι θα μείνουν ΧΩΡΙΣ εργασία, όχι επειδή έτσι το θέλουν αλλά επειδή οι εργοδότες τους θα τους…απολύσουν!...

Στις σύγχρονες κοινωνιολογικές και ψυχολογικές θεωρίες ολάκερη η έμφαση του προβληματισμού μας επικεντρώνεται στον εντοπισμό των κινήτρων της εργασιακής μας συμπεριφοράς, ως άτομα και ως ομάδες ατόμων, και στη συνέχεια στην ανάπτυξη εκείνων των στοιχείων που θα βοηθήσουν τον εργαζόμενο ατομικά και την απασχολούμενη ομάδα συλλογικά να δώσουμε τον καλύτερο εαυτό μας λειτουργώντας ΟΧΙ μέσα στα πλαίσια του φοβικού καταναγκασμού και της απειλητικής διάθεσης των προϊσταμένων μας αλλά ΑΥΤΟΒΟΥΛΑ και ΑΥΘΟΡΜΗΤΑ ακριβώς επειδή αισθανόμαστε ότι η δουλειά μας είναι η έμπρακτη έκφραση των δυνατοτήτων, των γνώσεων, των δεξιοτήτων, των ταλέντων μας…

Με άλλα λόγια, η δουλειά μας είναι πηγή άντλησης ικανοποίησης και όχι αγγαρεία! Θα μπορούσε εδώ κάποιος να αντιτάξει το επιχείρημα ότι η παρότρυνση για βελτίωση των αποδόσεών μας μπορεί να απολήξει και σε δημιουργία εργασιακού κλίματος ΕΝΤΑΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗΣ χωρίς ανάλογες αμοιβές.

Η απόκρουση μιας τέτοιας θεώρησης είναι πολύ πιο εύκολη από όσο αρχικά φαίνεται καθώς ήδη είναι δεδομένο στη σύγχρονη θεωρία του Μάνατζμεντ ότι οι αρχικές θεωρήσεις διοίκησης «με το…μαστίγιο» έχουν δώσει προ πολλού τη θέση τους στη σύγχρονη διοικητική επιστήμη που πιστεύει και λειτουργεί καθημερινά με τη θεωρία «του…καρότου» .

Το θεμελιακό πρόβλημα δεν εστιάζεται ούτε και εξαντλείται στην αποδοχή της θεωρίας του «καρότου» και της απόρριψης της θεωρίας του «μαστίγιου». Προχωρά κανείς πολύ πιο βαθιά όταν αποδεχθεί ως γεγονός ότι ο σύγχρονος εργαζόμενος, από τον ανειδίκευτο εργάτη μέχρι τον κοσμογυρισμένο και καλοδιαβασμένο έμπειρο μάνατζερ (τα διεθνή και, ιδιαίτερα τα εγχώρια, golden boys τα αφήνω εκτός) ΔΕΝ προσέρχεται καθημερινά στη δουλειά του ως …Ρόλος (π.χ. καθαρίστρια ορόφου ή διευθύντρια υποδοχής) αλλά μάλλον ως ένα ολοκληρωμένο άτομο που κατορθώνει ...

§ να αφήσει στο σπίτι τα προβλήματα του σπιτιού,
§ να επιλύσει στο χώρο της εργασίας τα προβλήματα της εργασίας του

Εάν ο εργαζόμενος, άνδρας ή γυναίκα, υψηλόβαθμο στέλεχος ή εργαζόμενος σε χαμηλότερο επίπεδο της διοικητικής πυραμίδας ΔΕΝ κατορθώσει να διαχωρίσει αυτούς τους διακριτούς ρόλους του ΤΟΤΕ, δυστυχώς η οικογένειά του θα υποφέρει καθώς θα γίνεται δέκτης των επαγγελματικών του προβληματισμών και ο εργοδότης του θα χάνει καθώς θα έχει ένα προβληματισμένο άτομο που φέρνει στη δουλειά τα προβλήματα του σπιτιού του. Κλείνοντας θα ήθελα να παραθέσω μερικά πράγματα ως … ΜΑΡΓΑΡΙΤΑΡΙΑ που αξίζει να μνημονευθούν εδώ, ακριβώς επειδή αυτό που πραγματικά μετράει είναι η στάση μας απέναντι στη δουλειά μας

Η καθημερινή μας εργασία μπορεί να είναι μια ανεπιθύμητη αγγαρεία

ή

Μια ευκαιρία για προσφορά υπηρεσίας που κάνει τη ζωή μας πιο ευχάριστη

«Το μυστικό της επιτυχίας κάθε εργαζόμενου δεν εξαντλείται με το να κάνει σωστά αυτό που του αρέσει… αλλά στο να μάθει να ικανοποιείται με κάθε τι που …χρειάζεται να κάνει»

Ελπίζω να μείνουν ΖΩΝΤΑΝΑ στη μνήμη σας αυτά τα ερωτήματα:

1. Είμαι ειλικρινά δεμένος και δοσμένος στη δουλειά μου ή σκέφτομαι «ότι με ενδιαφέρει εμένα πώς πάει η επιχείρηση όπου εργάζομαι»?

2. Αισθάνομαι και ενεργώ σαν να τους κάνω χάρη που εργάζομαι εδώ και όχι κάπου αλλού?

3. Πιστεύω ότι τα προβλήματα της υπηρεσίας ΔΕΝ με αφορούν και λέω «άσε κάποιον άλλο να τα...λύσει»?

4. Κάνω ΜΟΝΟ αυτό που μου αναθέτουν ή προσφέρω στην επιχείρηση κάτι παραπάνω και πιο δημιουργικό?

5. Κουτσομπολεύω την επιχείρηση γενικά ή το τμήμα μου ειδικότερα με συναδέλφους ή και με «τρίτους» ?

6. Δεν συμβουλεύω και δεν καθοδηγώ συναδέλφους ή υφισταμένους από φόβο ότι μπορεί να με ξεπεράσουν?

7. Κριτικάρω, αξιολογώ τις επιδόσεις μου ή μου αρκεί η στάση που μεταφράζεται στο «και αυτό που κάνω πολύ είναι»?

8. Με διακρίνει η τάση να είμαι απρόσεκτος αν αυτό περνά απαρατήρητο αλλά προβάλλω άλλοθι και δικαιολογίες ή κατηγορώ άλλους αν αποκαλυφθώ?

9. Αισθάνομαι ότι η επιχείρηση με πληρώνει λιγότερο από όσο αξίζω ή της αποδίδω λιγότερο από όσο πρέπει για τα όσα μου πληρώνει?

10. Εκείνος που ποτέ ΔΕΝ προσφέρει κάτι περισσότερο από ότι πληρώνεται ΠΟΤΕ δεν θα πληρωθεί περισσότερο για αυτό που κάνει!